Błędów nie popełnia tylko ten, co nic nie robi. Jako prowadzący e-sklepy skazani jesteśmy więc na popełnianie błędów. Za popełnione błędy wypada przeprosić, a w idealnym świecie nasze szczere przeprosiny powinny sprawę załatwić.
Niestety nie żyjemy w idealnym świecie. Żyjemy w świecie, którym częstokroć człowiek człowiekowi wilkiem. Co zrobić więc kiedy ktoś chce wykorzystać nasz błąd, a nas nie stać lub nie możemy pozwolić sobie na zapłacenie za niego?!
O sytuacji tego typu pisałem już w artykule Prawo do błędu w sklepie internetowym, czyli Euro.com.pl i smartfony za 1 zł. Skupiłem się tam jednak bardziej na tym, jak uniknąć takich pomyłek i ogólnie opisałem co zrobić, jak do nich dojdzie.
Dzisiaj ten temat podjęła gazeta „Rzeczpospolita” w tekście „E-okazja za 0 zł” (link). Możemy w nim przeczytać o tym, że handlujący w Internecie przez swoją niefrasobliwość mogą być zmuszeni do oddania towaru za bezcen. Oczywiście wcale tak nie musi być i Sprzedawcy mają możliwość obrony.
Jak to wygląda w rzeczywistości i jak praktycznie podejść do tematu?
Z pomocą handlującym w sklepach internetowych przychodzi art. 84 KC, z którego zalecam jednak korzystać z ostrożnością, gdyż wbrew pozorom nie jest remedium na wszystkie kłopoty. Brzmi on następująco:
Art. 84.
§ 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
Podejście praktyczne
Dla ułatwienia zastosowanie art. 84 KC omówmy na przykładzie właściciela e-sklepu Zenona Roztrzepanego. Zenon pomylił kolumny przy wprowadzeniu nowego produktu do oferty sklepu i zamiast 1 roweru za 999 pln wprowadził 999 roweru po 1 pln. Zorientował się stosunkowo szybko, bo po pierwszym zamówieniu na 999 rowerów, które złożył Rafał Nieustępliwy.
Jak łatwo policzyć strata, zakładając 10% marżę wyniosłaby ponad 800 tysięcy złotych.
Zenon zadzwonił do „sprytnego” klienta, wytłumaczył sytuację i przeprosił. Klient jedna mając święte przekonanie, że już prawie został milionerem bezwzględnie domagał się realizacji zamówienia i straszył sądem.
Zdenerwowany Zenon udał się do prawnika i wysłał klientowi Rafałowi Nieustępliwemu następujące pismo:
Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu
Uchylam się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 28 czerwca 2013 roku, w którym zobowiązałem się do sprzedaży Panu 999 rowerów w cenie 1 pln brutto za sztukę.
W chwili składania oświadczenia woli w kwestii zbycia Panu rowerów działałem pod wpływem błędu co do istotnej części treści czynności prawnej. Mój błąd dotyczył essentialia negotii umowy kupna-sprzedaży, a precyzując – ceny.
Błąd jest istotny i oczywisty. Bez wątpienia rozsądny człowiek, nie działając pod wpływem błędu, nie złożyłby oświadczenia o treści narażającej go na powstanie szkody majątkowej znacznych rozmiarów po swojej stronie. Sprzedaż nawet jednego rower o wartości 999 pln za 1 pln w oczywisty sposób naraża mnie na stratę.
Biorąc pod uwagę fakt, że różnica cen między 999 pln (co stanowi w przybliżeniu wartością rynkową zakupionych rowerów) a 1 pln (ceną sprzedaży), jest różnicą istotną i rażącą w połączeniu z brakiem informacji o promocji lub wyprzedaży pozwala przyjąć, że zdawał sobie Pan sprawę z błędu po mojej stronie.
Podmiot występujący w obrocie prawnym, w tym w obrocie gospodarczym może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli na podstawie art. 84 k.c. Przepisy prawa konsumenckiego nie wyłączają uchylenia się od oświadczenia woli pod wpływem błędu. Zgodnie z orzeczeniem SN (III CK 48/05, Mon. Praw. 2005, nr 23, s. 1165) możliwość skorzystania z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia zależy wyłącznie od decyzji składającego to oświadczenie.
Decyzję taką podjąłem i oświadczenie takie Panu składam, jednocześnie informuję Pana, że złożone zamówienie pozostanie niezrealizowane.
Pozdrawiam,
Zenon Roztrzepany
I tyle…
Rafałowi Nieustępliwemu pozostaje oczywiście droga sądowa, ale bądźmy szczerzy, ma marne szanse w sytuacji oczywistego błędu, świadomości błędu i prawidłowego złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.
Mam nadzieję, że nigdy nie będziecie zmuszeni korzystać z tej wiedzy, a w pomniejszych sprawach pójdziecie lub znajdziecie kompromis z klientem.
