Niemal co piąty niepełnoletni w Polsce ma legalne konto na Allegro, zwiększa się również odsetek młodych posiadających własny rachunek w banku. Tymczasem według prawa osoby między 13 a 18 rokiem życia mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych – jak to rozumieć w praktyce? To, jakimi konsumentami są dzieci w sieci, analizuje Akademia Allegro z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu.
18,4 proc. młodych w wieku od 13 do 18 roku życia posiada już własne konto na Allegro. W ciągu pół roku liczba specjalnych kont Junior na największym serwisie e-commerce w Polsce wzrosła więc o 75 tys. Z ofertą dedykowaną dla niepełnoletnich konsumentów wychodzą również rodzime banki – obecnie kilka z nich umożliwia młodym prowadzenie własnego rachunku bankowego oraz korzystanie z karty debetowej, m.in. mBank, BGŻ czy PKO BP.
Tymczasem polskie prawo ogranicza u osób poniżej 18 roku życia zdolność do wykonywania czynności prawnych. Nie jest jednak w stanie ograniczyć naturalnego postępu technologicznego, który powoduje, że często młodzi bardziej niż ich rodzice są zaznajomieni z procedurami zakupów w sieci czy bankowością elektroniczną. Komentarze młodych w Internecie mówią same za siebie: – Co ma być nielegalnego w kupowaniu? Zamawiaj jak chcesz, zresztą czy w jakimś Media Markcie, Avansie czy Saturnie musisz być pełnoletni, aby coś kupować? Nie, więc z zakupami przez sieć nie powinno być inaczej – pisze jeden z internautów. Wtóruje mu inny z młodych konsumentów: – Wprowadzanie zakazów i tak nie rozwiąże problemów. Zawsze grę mogą kupić rodzice, starsi koledzy, a w ostateczności można ją spiracić – pisze.
– Zauważamy, że młodzi nie do końca wiedzą czy wolno im robić zakupy w sieci, a jeśli tak do jakiej kwoty i w jakich kategoriach. Co gorsza, takiej wiedzy w przeważającej części nie mają również ich rodzice – mówi Tomasz Henel, wykładowca Akademii Allegro, która w ubiegłym roku przeszkoliła z bezpieczeństwa w sieci razem z Fundacją Dzieci Niczyje ok. 3 tys. uczniów z 12 szkół gimnazjalnych w całej Polsce.
Prawa młodych w sieci
Polskie prawo jasno precyzuje możliwość zawierania umów kupna-sprzedaży przez dzieci poniżej 13 roku życia – nawet jeśli dziecko zapłaci za towar, a sprzedawca wyda przedmiot, to formalnie takie zobowiązanie jest nieważne. A to oznacza, że rodzice mogą interweniować u sprzedającego z żądaniem zwrotu pieniędzy, a dziecko nie nabywa praw konsumenta przysługujących osobom pełnoletnim.
Co jednak z młodzieżą pomiędzy 13 a 18 rokiem życia? Tu sytuacja nie jest do końca jasna, szczególnie w kwestii wysokości kwoty, do jakiej mogą legalnie zawierać transakcje handlowe: – Nieletni mają tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Osoby takie mogą zawierać umowy w drobnych sprawach życia codziennego, przy małych kwotach, gdyż na to pozwala im kodeks cywilny. Na zakup motocykla czy drogiego sprzętu komputerowego muszą mieć jednak pozwolenie prawnego opiekuna – wyjaśnia Marcin Cisek, wykładowca Akademii Allegro i specjalista od bezpieczeństwa w sieci.
Takie pozwolenie jest niezbędne przy zakładaniu wprowadzonego w 2009 roku konta Junior na Allegro oraz przy otwieraniu rachunku bankowego dla osoby nieletniej. – Młodzież może korzystać z większości funkcji na Allegro, to jest sprzedawać, kupować, wystawiać komentarze. Jednak sprzedawcy mają prawo ograniczyć zakupy dokonywane przez juniora do kwoty 500 zł – dodaje Marcin Cisek z Akademii Allegro.
Młodzież reklamuje zakupy w sieci
Czy jednak sprzedający może odmówić sfinalizowania transakcji osobie nieletniej, mającej legalne konto Junior? Okazuje się, że nie ma takiego prawa: – Nie można kategorycznie sprzeciwić się sprzedaży osobie niepełnoletniej, ale warto wiedzieć, że sprzedawca ma prawa poprosić o zgodę opiekuna. W praktyce taka sytuacja występuje jednak niezwykle rzadko – dodaje Tomasz Henel, wykładowca Akademii Allegro w projekcie Akademia Bezpiecznego Juniora.
Zgoda opiekuna prawnego może stać się również kluczowym elementem w sytuacji reklamowania zakupionego produktu przez osobę niepełnoletnią. Młodzi kupujący w sieci mają bowiem prawo wnosić roszczenia co do przedmiotu transakcji u sprzedającego, jednak ten ostatni może najpierw zażądać kontaktu z rodzicami. – Jeśli nieletni kupi coś w sieci, np. grę czy film, i będzie chciał ją reklamować w e-sklepie, może się okazać, że sprzedawca zażyczy sobie, aby reklamację złożył ktoś z dorosłych opiekunów dziecka – mówi Marcin Cisek z Akademii Allegro.
Co kupują juniorzy na Allegro?
Statystyki serwisu wskazują na to, że co trzecia transakcja juniora jest już opłacana wirtualnie, za pośrednictwem PayU. Co kupują nieletni w sieci?
Ranking otwiera kategoria odzież i obuwie. Co jest pewnym zaskoczeniem, bardziej przedsiębiorczy okazują się chłopcy – najczęściej nabywane jest obuwie męskie, dalej odzież i bielizna, gdzie dominują głównie bluzy i ubrania wierzchnie, a dopiero na trzecim miejscu plasuje się odzież damska (również bluzy i kurtki). – Na kolejnych miejscach wśród najpopularniejszych kategorii zakupowych juniorów znajdują się telefony, gry, biżuteria oraz dodatki. Młodzi znacznie częściej kupują niż wystawiają coś na sprzedaż. Średnio w miesiącu oferty sprzedaży wystawia zaledwie ok. 2 proc. juniorów – mówi Justyna Gawrońska z Akademii Allegro.
Ranking najpopularniejszych kategorii zakupów dokonywanych na Allegro przez juniorów (kategorie główne + podkategorie):
- Odzież, obuwie, dodatki: Obuwie męskie, Odzież i bielizna męska (głównie bluzy, kurtki), Odzież damska (głównie bluzy, kurtki)
- Telefony: Telefony (kolejno NOKIA, Sony Eriksson, Samsung), Akcesoria GSM i części serwisowe, Obudowy telefonów i panele,
- Zestawy słuchawkowe
- Gry: Gry online (głównie tibia i gry przeglądarkowe)
- Biżuteria, dodatki: Biżuteria dla Pań, Zegarki damskie
